Aziz müslümanlar!
Allahu Teala şöyle buyuruyor:
“(Yapacağınız hayırlar), kendilerini Allah yoluna adamış, bu sebeple yeryüzünde kazanç için dolaşmayın. Fakirler için olsun. Bilmeyen kimseler, iffetlerinden dolayı onları zengin sanar. Sen onları simalarından tanırsın...”269
Haya; utanmak, sıkılmak manasına gelmektedir.
İlmi tarif ise, dine, örfe, adete aykırı olan şeyleri yaptığı zaman utanma duygusudur.
İslam alimlerine göre, Allah’ın nimetlerini bilmek, o nimetlere karşı kusurlarının farkında olduğunu anlayarak utanmaktır.
Allahu Teala bir ayet-i kerimesinde şöyle buyuruyor: minberden gönüllere
“...Bilmeyen kimse iffetlerinden dolayı onları zengin sanır. Halbuki onlar utanmalarından ve iffetlerinden dolayı istemezler.”270
Peygamberimiz (sav) ensardan bir şahsa uğradı. O müslüman, kardeşine haya hakkında vaaz veriyordu. Allah Rasulü (sav) şöyle buyurdu:
“Onu bırak, haya imandandır.”
“Haya ancak hayır getirir.”271
Allah Rasulü (sav) şöyle buyuruyor:
“İman, yetmiş küsurdur. En faziletlisi (en üstünü) Allah’tan başka ilah yoktur (kelime-i şehadet getirmek); en aşağısı da yolda eza veren şeyleri atmaktır. Haya, imandan bir şubedir.”272
Allahu Teala buyurdu ki:
“İlk peygamberlikten itibaren bir söz, insanlara erişmiştir: Utanmazsan dilediğini yap.”273
Allah Rasulü (sav) buyurdular ki:
“Allah’tan tam manasıyla haya edin.” Ashab: “Biz Allah’a hamdolsun ki ondan haya ediyoruz.” Allah Rasulü (sav) şöyle buyurdu:
“Bu değil, fakat tam manasıyla Allah’tan haya şudur: Başı ve onun içindekileri korumak. Karnı ve onun kapsadığını korumak. Ölümü, vücudun hastalığını, yok olmasını hatırlasın. Kim, ahireti istiyorsa dünya zinetini (lüksünü) terketsin. Bunu yaparsa gerçekten tam manası ile Allah’tan haya etmiş olur.”274
Bu hadislerde açıkça görüldüğü gibi en güzel ahlak örneği olan Allah Rasulü, ümmetinin de en güzel edep sahibi olmasını istiyor. Haya ise ahlakın en önemli unsurudur. Hayası olmayan kimse herşeyi yapabilir. Bunun için Allah Rasulü (sav)’in: “Eğer haya etmiyorsan, istediğini yap” buyurmasının manası, bir kimsede haya yoksa ahlak, edep sınırlarını aşmıştır. Herşeyi yapabilir demektir.
Büyük şair Mehmed Akif, hayayı incecik bir perdeye benzetir. Çirkinlikleri örten incecik perdeyi şöyle ifade eder:
“Ne çirkinlikleri örtermiş meğer bir incecik perde.”
Halk arasında “Kork utanmazdan” sözü de bunu ifade eder. Yani utanmayan, haya etmeyen her kötülüğü yapabilir. Ondan sakınmak lazımdır demektir.
Hayasızlık, iman zayıflığını da ortaya çıkarır. İmanın bir şubesi de bitmiş, yok olmuş demektir.
Yüce Peygamberimiz (sav) hayanın neleri koruduğunu da anlatırken hayanın bedenimizin her azasım koruyan bir perde olduğunu ifade eder. Ashabına gerçek hayanın, kafamızı ve içindekileri (dil, burun, göz, kulak, beyin); karnımızı (haram yememek, zinadan korunmak) ölümü, hastalığı, öldükten sonraki hayatı düşünmek, dünya lüksünü terk edip ahireti istemek, bütün bunlar bu haya perdesinin içinde.
Bugün ise hayanın kendisi değil, ismi bile kalmamış, büyük, küçük kimdir bilinmez olmuş...
Bilhassa özel televizyonların yaptıkları yayınlar, kadının yataktaki durumunu herkese göstermekte, çocukların haya perdesi ergenlik çağına gelmeden yırtılmaktadır. Anası, babası ile en mahrem konuları bile konuşmaktadır. Karısının ismini bile yabancıya söylemekten haya eden bu milletin mensupları kendi kızını, karısını sahneye çıkarmayı şeref kabul etmektedir.
Yüce Allah, müslümanları hayasızlıktan korusun. Âmin..
